عملکرد ترمز دستی یکی از مهم ترین بخش های ایمنی خودرو است که نقش بسیار حیاتی در کنترل وسیله نقلیه دارد. علاوه بر ترمز اصلی که با پدال پا کنترل می شود، نوع دیگری از ترمز وجود دارد که برای هر خودرو، صرف نظر از نوع سوخت یا سیستم انتقال قدرت، جزو اجزای ضروری محسوب می شود. این ترمز، همان ترمز دستی یا ترمز پارک می باشد که به عنوان یکی از حیاتی ترین بخش های سیستم ترمز، تضمین کننده ایمنی، پایداری و کنترل خودرو به شمار می رود.
چه خودرو اتوماتیک باشد و چه دستی، آشنایی با نحوه صحیح استفاده از ترمز دستی می تواند کمک بزرگی در حفظ ایمنی خودرو در تمامی شرایط باشد. اگر شما نیز می خواهید بدانید ترمز دستی چیست و چگونه کار می کند، با کارنج در این مقاله همراه باشید.
در این مقاله خواهیم خواند:
ترمز دستی در خودرو چیست؟
ترمز دستی یا ترمز پارک نوعی اهرم دستی است که در صورت خرابی سیستم ترمز اصلی که با پدال کنترل می شود، به توقف خودرو کمک می کند. به همین دلیل، ترمز دستی را گاهی ترمز پارک می نامند، زیرا وظیفه اصلی آن کمک به پارک کردن خودرو و جلوگیری از حرکت ناخواسته خودرو در هنگام پارک است، نه توقف خودرو در حین حرکت. همچنین این ترمز با نام های ترمز اضطراری یا ای-ترمز نیز شناخته می شود.
در اکثر خودروها، ترمز دستی به شکل یک اهرم چوب مانند بین صندلی راننده و سرنشین جلو قرار دارد که با فشردن دکمه ای در انتهای آن، می توان اهرم را بالا کشید و ترمز را فعال کرد. در خودروهای مدرن، ترمز دستی های سنتی جای خود را به ترمزهای پارک الکترونیکی داده اند که هنگام توقف خودرو فعال و با شروع حرکت غیرفعال می شوند. به طور کلی، ترمز دستی نقش پشتیبان سیستم ترمز اصلی را دارد و ابزاری برای کنترل خودرو در سراشیبی ها و شیب ها محسوب می شود.
اجزای تشکیل دهنده ترمز دستی خودرو
نحوه عملکرد ترمز دستی بسیار ساده است و به همین دلیل اجزای پیچیده و متعددی ندارد. در سیستم های سنتی ترمز دستی که به صورت اهرمی یا کششی هستند، اجزای اصلی شامل موارد زیر می باشند:
- اهرم ترمز دستی: این اهرم داخل کابین خودرو قرار دارد و وظیفه اصلی آن فعال کردن ترمز دستی هنگام کشیدن به سمت بالا است.
- مجموعه کابل ها: مهم ترین بخش سیستم ترمز دستی، یک کابل فولادی انعطاف پذیر می باشد و اهرم ترمز دستی را به کالیپرهای ترمز عقب یا ترمزهای کاسه ای متصل می کند.
- مکانیزم توزیع نیرو (ایکوآلایزر): این مکانیزم، نیرو وارد شده به اهرم ترمز دستی را به طور مساوی بین دو چرخ عقب تقسیم می کند تا ترمز به صورت همزمان روی هر دو طرف خودرو اعمال شود.
- کالیپرهای ترمز عقب یا ترمزهای کاسه ای: کابل ترمز دستی به این بخش ها متصل است و با کشیده شدن کابل، ترمزهای عقب فعال شده و خودرو را ثابت نگه می دارند.
- مکانیزم تنظیم کشش کابل: این بخش تضمین می کند که کابل ترمز دستی همیشه به اندازه کافی کشیده باشد تا خودرو در جای خود ثابت بماند.
در سیستم های ترمز دستی الکترونیکی، اهرم ترمز جای خود را به دکمه ای داده است که به صورت خودکار هنگام توقف خودرو فعال و هنگام حرکت غیر فعال می شود. ما در مقاله ای به صورت کامل در مورد آشنایی با انواع سیستم ترمز خودرو صحبت کردیم که پیشنهاد می کنیم آن را نیز مطالعه نمایید.
نحوه عملکرد ترمز دستی خودرو
اکنون که با اجزای ترمز دستی آشنا شدید، زمان آن رسیده است که نحوه عملکرد ترمز دستی را بررسی کنیم. در خودروهایی که ترمز دستی یا ترمز پارک به صورت دستی دارند، با کشیدن اهرم ترمز دستی به سمت بالا، کشش در کابل ها ایجاد می شود. این کشش باعث می شود که لنت ها یا کفشک های ترمز به صورت محکم روی دیسک یا کاسه ترمز فشار وارد کنند. مکانیزم توزیع نیرو تضمین می کند که این فشار به طور مساوی به هر دو چرخ عقب منتقل شود. مکانیزم تنظیم نیز اطمینان حاصل می کند که کشش کابل به اندازه کافی باشد تا خودرو در جای خود ثابت بماند.
در خودروهای مجهز به ترمز دستی اتوماتیک، ماژول سیستم ضد قفل ترمز (ABS) وظیفه کنترل و تنظیم ترمز دستی الکترونیکی را بر عهده دارد. با فشردن دکمه ترمز دستی، سیگنالی به ماژول ABS ارسال می شود که با استفاده از سنسورها بررسی می کند آیا امکان فعال کردن ترمز دستی وجود دارد یا خیر و سپس موتورهای فعال کننده ترمز عقب را به کار می اندازد. هنگام رها کردن دکمه، سیگنال دیگری به ماژول ارسال می شود تا وضعیت روشن یا خاموش بودن خودرو و موقعیت پدال ترمز بررسی شود و در صورت امکان، ترمزها آزاد شوند. در صورت بروز خرابی در این سیستم می توانید جهت تعمیر ترمز ABS خودرو خود به تعمیرگاه کارنج در تهران مراجعه نمایید.
انواع ترمز دستی خودرو
انواع رایج ترمز دستی یا ترمز پارک شامل موارد زیر است:
- ترمز دستی اهرمی: این نوع رایج ترین ترمز دستی است که معمولاً بین صندلی راننده و سرنشین جلو قرار دارد و به شکل اهرمی با دکمه فشاری در انتهای آن است.
- ترمز دستی دکمه ای: در خودروهای مدرن، ترمز دستی اهرمی جای خود را به دکمه هایی داده است که از طریق ماژول ABS به صورت الکترونیکی ترمز را فعال و غیرفعال می کنند.
- ترمز دستی پدالی: این ترمز با فشار دادن پدالی که در سمت چپ پای راننده قرار دارد فعال و غیرفعال می شود. این نوع ترمز فضای کمتری در کابین اشغال می کند و دسترسی آسان تری هنگام رانندگی دارد.
بهترین روش های استفاده از ترمز دستی
برای حفظ عملکرد ترمز دستی و جلوگیری از فرسودگی زودرس قطعات آن، رعایت چند نکته بسیار مهم است. ابتدا پیش از فعال کردن ترمز دستی، باید اطمینان حاصل کنید که خودرو کاملاً متوقف شده است تا از آسیب دیدن کابل ها و لنت ها جلوگیری شود. همچنین هنگام استفاده از ترمز دستی، لازم است خودرو روی سطحی صاف قرار داشته باشد تا کشش کابل به صورت متوازن بین چرخ ها تقسیم شود. در مسیرهای سربالایی، بهتر است ابتدا خودرو را در دنده یک قرار دهید و سپس ترمز دستی را فعال کنید تا هنگام رها کردن ترمز، حرکت خودرو نرم تر و کنترل شده تر باشد.
در خودروهای دارای گیربکس دستی، پیش از رها کردن ترمز دستی، فشار دادن پدال ترمز ضروری است. همچنین هنگام آزاد کردن ترمز دستی باید این کار را به آرامی و بدون حرکات ناگهانی انجام دهید تا از آسیب های احتمالی جلوگیری شود. در نهایت، هرگز با ترمز دستی فعال رانندگی نکنید، زیرا این کار باعث فرسودگی سریع لنت ها و داغ شدن دیسک ها خواهد شد. رعایت این نکات موجب افزایش عمر مفید ترمز دستی و حفظ ایمنی خودرو می شود.
